GELİŞMİŞLİK ÖLÇÜTLERİ VE SİVRİHİSAR
Gelişme;sözlük anlamı ile değişme, önceki durumdan farklılaşma, ileri doğru gitme gibi anlamlara sahiptir.Ekonomik ve sosyal gelişme yani kalkınma seviyesi ne kadar yüksekse bir ilçe eskiye oranla o kadar az sorun yaşıyor, mevcut sorunlarını gideriyor demektir.İlçeler arasında yapılan değerlendirmelerde “gelişmiş, gelişmekte olan ve az gelişmiş” gibi tanımlarla nitelenen gelişmişlik farklılıkları bir ilçenin farklı yöreleri arasında da görülmektedir. Doğal ve toplumsal kaynaklar mekan olarak ülke yüzeyine tam bir eşitlikle dağılmadığından ekonomik ve sosyal gelişmenin de ülkenin her yöresinde aynı oranda olamayacağı kabul edilebilir bir gerçektir. Ancak burada asıl konu bu gelişmişlik farklılıklarının ülke coğrafyasında ne derece farklılaştığıdır.
Böyle bir girişten sonra asıl konuya girecek olursak, acaba bu genel değerlendirmeler ışığında SİVRİHİSAR, sosyo-ekonomik gelişme açısından nasıl bir görünüm sergilemektedir? Bu konuda elimizde resmi bir araştırma bulunmaktadır. Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığınca “İl ve İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması” araştırması yapılmıştır. Bu araştırmayla il merkezleri ve ilçeler gelişmişlik açısından ekonomi, eğitim, sağlık, temel altyapı, istihdam gibi bazı sosyal ve ekonomik göstergelerden yola çıkılarak değerlendirmeye tabi tutulmuştur.
Devlet Planlama Teşkilatı tarafından yapılan değerlendirme ve analizler sonucunda gelişmişlik endeksi ölçütlerine göre SİVRİHİSAR 872 yerleşim birimi içerisinde 411.nci sıradadır.
Seyitgazi 402,Beylikova 375,Sarıcakaya 357,Mahmudiye 280 Mihalgazi 265, Çifteler 231,İnönü 196.ncı sıradadır.
Arkamızda ise; Alpu 503,Mihalıççık 534,Günyüzü 591 ve Han 619.ncu olarak sıralanmaktadır.
Nufüs olarak (ilçe merkezi ve köylerle birlikte)en büyük ilçe olmamıza rağmen bizden sonra kurulan ilçelerden de geride kalmamız içler acısıdır. SİVRİHİSAR ilçesinin bu kadar gerilerde olmasının anlamı Sosyal ve Ekonomik Gelişmişlik Endeksinin (SEGE) parametrelerini incelediğimizde daha iyi anlaşılacaktır. Devlet Planlama Teşkilatı “İl ve İlçelerin Sosyo-ekonomik Gelişmişlik Sıralaması” araştırmasını yaparken hem sosyal, hem de ekonomik gelişme konusunda belirleyici olan toplam 32 parametre kullanmıştır. Demografik, istihdam, eğitim, sağlık, sanayi, tarım, mali ve diğer refah göstergeleri olarak sıralanan 8 ana başlık altında 32 farklı ölçüt açısından bu değerlendirme ve sıralama yapılmaktadır. İşte bu sıralamada SİVRİHİSAR’ın ilçeler arasında sonlara doğru yer almasının anlamı ve bu ölçütlerde nerede bulunulduğu üzerinde düşünüldüğünde daha net anlaşılmaktadır.
DPT’nin yaptığı Sosyal ve Ekonomik Gelişmişlik Endeksi araştırmasında değerlendirmeye alınan gelişmişlik göstergeleri ana başlıklar altında aşağıda sıralanmıştır:
1. Demografik göstergeler: Toplam nüfus, toplam nüfusun şehirleşme oranı, yıllık ortalama nüfus artış hızı, nüfus bağımlılık oranı ve ortalama hane halkı büyüklüğü.
2. İstihdam göstergeleri: Sanayi, ticaret, ulaştırma, inşaat işkollarında ve mali kurumlar işkolunda çalışanların ayrı ayrı toplam istihdama oranı, ücretli çalışanların toplam istihdama oranı, ücretli çalışan kadınların toplam istihdama oranı, işverenlerin toplam istihdama oranı.
3. Eğitim göstergeleri: Okur-yazar nüfus oranı,
4. Sağlık göstergesi: Bebek ölüm oranı.
5. Sanayi göstergeleri: İmalat sanayi işyeri sayısı, İmalat sanayi yıllık çalışanlar ortalama sayısı, imalat sanayi kurulu güç kapasite miktarı, fert başına imalat sanayi elektrik tüketimi, fert başına imalat sanayi katma değeri.
6. Tarım göstergesi: Tarımsal üretim değerinin Türkiye içindeki payı.
7. Mali göstergeler: Banka şube sayısı, fert başına genel bütçe gelirleri, fert başına genel bütçe giderleri, genel bütçe gelirlerinin giderlere oranı, fert başına gelir vergisi, fert başına kurumlar vergisi, gelir ve kurumlar vergisinin Türkiye içindeki payı.
8. Diğer refah göstergeleri: Hane başına telefon abone sayısı, borulu su tesisatı bulunan konut oranı.
Aşağıdaki tabloda SİVRİHİSAR”ın bu göstergelerden seçilmiş 15 gösterge açısından bulunduğu sayısal değerler ve bu değerlerle 872 yerleşim birimi arasında kaçıncı sırada bulunduğu görülmektedir. SİVRİHİSAR ilçesi değeri 872 ilçe arasındaki Sosyo-ekonomik Göstergeleri:
Nüfus (kişi) 31.538 (436)
Şehirleşme Oranı (%) 33,48 (580)
Nüfus Artış Hızı (%o) (binde) -15,54 (738)
Nüfus Yoğunluğu (Nüfus/km2) 12 (834)
Nüfus Bağımlılık Oranı (%) 50,77 (680)
Ortalama Hane halkı Büyüklüğü (kişi) 3,79 (752)
Tarım Sektöründe Çalışanlar Oranı (%) 76,75 (390)
Sanayi Sektöründe Çalışanlar Oranı (%) 3,65 (467)
Hizmetler Sektöründe Çalışanlar Oranı (%) 19,60 (451)
İşsizlik Oranı (%) 2,75 (749)
Okur-yazar Oranı (%) 89,71 (178)
Bebek Ölüm Oranı (%o) (binde) 49,53 (200)
Fert Başına Genel Bütçe Geliri (bin TL) 69,304 (238)
Vergi Gelirlerinin Ülke İçindeki Payı (%) 0,00936 (335)
Tarımsal Üretimin Ülke İçindeki Payı (%) 0,15267 (207)
Bu tablo SİVRİHİSAR’ın geri kalmışlığının neden ve sonuçlarına ilişkin birçok ipucu vermektedir.
Okur-yazarlıktaki durum
Bir toplumun gelişmişlik göstergelerinden olmasının yanı sıra, yarına dair ümitleri besleyen bir göstergede okur-yazar insan varlığının oransal fazlalığıdır. SİVRİHİSAR için yapılan tespitlerde okuma-yazma oranının % 89,71 olduğu ortaya çıkmaktadır. Bu okur-yazarlık oranıyla SİVRİHİSAR 872 ilçe arasında 178. sırada yer almaktadır. Türkiye genelinde okur-yazar oranının son yıllardaki artışla %90’a, gelişmiş ilçelerde ise %95’e ulaştığı düşünüldüğünde ilçemizin bu konudaki ölçütlere yakın olduğu gözlemlenmektedir.
Nüfus azalması ve SİVRİHİSAR’ın Nüfusu
SİVRİHİSAR Nüfus Artış Hızı açısından yıllık binde -15,54 ile nüfusu azalan ilçeler arasında yer almaktadır. Bu oranla nüfus artış hızında 738. sırada yer almaktadır. Bu nüfus azalmasının sebebi ilçedeki geçinme olanaklarının darlığı ve ilçedeki iş sahalarının azlığının yanı sıra, eğitim ve sağlık konularında yaşanan sorunlar sebebiyle uzun bir zamandır insanların ilçeyi terk ediyor olmasıdır. Aynı nüfus azalmasının devam etmesi durumunda, Cumhuriyetin 100. yılını kutlayacağımız ve ülkemizin birçok alanda geldiği noktayı ifade etmesi açısından önemli bir dönüm noktası olan 2023 yılında SİVRİHİSAR’ın şu andaki nüfusunun yaklaşık %40 azalacağı projeksiyonu yapılabilir. Bu durumda 2023 yılında SİVRİHİSAR’ın şehir ve köyler dahil toplam ilçe nüfusunun 18,923 olacağını söyleyebiliriz.
İşsizlikteki durum ve gerçek işsizlik oranı
Yapılan tespitlerde SİVRİHİSAR’ın işsizlik oranı %2,75 olarak belirlenmiş ve bu oranla ilçeler arasında 749. sırada yer almıştır. Ancak bu oranın gerçek işsizliği yansıtmadığı ortadadır. Çünkü SİVRİHİSAR tarımsal yapıya dayalı bir görünüm arz etmesi sebebiyle gizli ve yapısal işsizlik olarak tanımlanan işsizlik türlerinin yoğun olduğu bir ilçedir.
Yapısal işsizlik, üretim araçlarının modernleşmesiyle atıl duruma düşen işsizleri ifade etmektedir. Herhangi bir ekonomik etkinlik alanından bir bölüm işgücünün çekilmesiyle toplam üretim miktarında hiçbir değişme olmaması ise burada gizli işsizlik var demektir. Gizli işsizlikte işgücü çalışır göründüğü halde, gerçekte elde edilmesi gereken verimliliğin altında çalışmaktadır. Örneğin bir çiftçi ailesinde çok küçük arazi ve hayvan varlığına rağmen ailedeki tüm çalışabilir bireylerin kendilerini “çiftçi” olarak tanımlamaları buna örnektir. Bu ve benzer ailelerde bireylerin bazılarının gizli işsiz olduğu açıktır. Bir ekonomide gizli işsizliğin nedeni, daha çok işgücü artışına uygun üretim kapasitesinin oluşturulamaması ve organizasyon yetersizliğidir. Az gelişmiş ilçelerde nüfusa oranla sermaye artış hızı daha düşüktür, bu sebeple gelişmemiş yerleşim yerlerinde dışarıdan müdahale edilmezse gizli işsizlik süreklilik kazanma eğilimindedir.
Yapısal ve gizli işsizleri hesaba kattığımızda SİVRİHİSAR’ın işsizlik oranının %25’ten az olmadığı tahmin edilebilir.
Başkasına Bağımlı Nüfusun Fazlalığı ve Fakirlik Kısır döngüsü
SİVRİHİSAR’ın verileri incelendiğinde anlamlı sonuçlar çıkarmamıza yarayan bir başka veri, ilçede Nüfus Bağımlılık Oranının oldukça yüksek olmasıdır. Nüfus Bağımlılık Oranı, 15-64 yaş grubundaki her yüz kişi için 0-14 yaş grubu ile 65 ve daha yukarı yaş grubundaki kişi sayısını ifade etmektedir. Yani Nüfus Bağımlılık Oranıyla ekonomik açıdan aktif olmayan ve tüketici durumda bulunan yaş grubu oranıdır. İlçemizde aktif olmayan ve tüketici durumda insan sayımızda oldukça fazladır.
SİVRİHİSAR’da Nüfus Bağımlılık Oranı %50,77 olup, bu oran ile Türkiye’de yüksek orana sahip 192. ilçe durumundadır. Nüfus bağımlılık oranı Türkiye genelinde %55’tir. Bir yerleşim yerinin gelişmişlik derecesi arttıkça nüfusun bağımlılık oranı düşmektedir. Buna paralel olarak gelişmiş ilçelerde işgücüne katılım oranı yükselmektedir. SİVRİHİSAR’ın bağımlılık oranının fazlalılığı iş imkânlarının azlığı ile birlikte ele alındığında fakirlik kısır döngüsünü oluşturan önemli nedenlerden birisi olarak göze çarpmaktadır.
Akademik ve bilimsel veriler ortada. Geri kalmışlığın üzerine süratle gidilip SİVRİHİSAR’IN makûs talihini değiştirmek için çok acil önlemler alınması gerekmektedir. Gündelik politikalarla, günü kurtarmakla bu işlerin olmayacağına, bilgili, planlı, programlı ve donanımlı insanlarla bu olayı çözeceğimize inanmaktayım. Proje, plan ve programlar uzun vadeli yapılmalı,”SİVRİHİSAR’ı kurtarma projesi” hazırlanmalı, her gelen yöneticide bu binanın inşaatına gerekli malzemeyi partizanlık yapmadan koymalıdır. Ata yadigârı toprakları gelecek nesillere daha verimli ve üretken bırakmak için bugünden bu işlere başlamak gerekmektedir.
SAYGILARIMLA Necmi GÜNAY
Böyle bir girişten sonra asıl konuya girecek olursak, acaba bu genel değerlendirmeler ışığında SİVRİHİSAR, sosyo-ekonomik gelişme açısından nasıl bir görünüm sergilemektedir? Bu konuda elimizde resmi bir araştırma bulunmaktadır. Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığınca “İl ve İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması” araştırması yapılmıştır. Bu araştırmayla il merkezleri ve ilçeler gelişmişlik açısından ekonomi, eğitim, sağlık, temel altyapı, istihdam gibi bazı sosyal ve ekonomik göstergelerden yola çıkılarak değerlendirmeye tabi tutulmuştur.
Devlet Planlama Teşkilatı tarafından yapılan değerlendirme ve analizler sonucunda gelişmişlik endeksi ölçütlerine göre SİVRİHİSAR 872 yerleşim birimi içerisinde 411.nci sıradadır.
Seyitgazi 402,Beylikova 375,Sarıcakaya 357,Mahmudiye 280 Mihalgazi 265, Çifteler 231,İnönü 196.ncı sıradadır.
Arkamızda ise; Alpu 503,Mihalıççık 534,Günyüzü 591 ve Han 619.ncu olarak sıralanmaktadır.
Nufüs olarak (ilçe merkezi ve köylerle birlikte)en büyük ilçe olmamıza rağmen bizden sonra kurulan ilçelerden de geride kalmamız içler acısıdır. SİVRİHİSAR ilçesinin bu kadar gerilerde olmasının anlamı Sosyal ve Ekonomik Gelişmişlik Endeksinin (SEGE) parametrelerini incelediğimizde daha iyi anlaşılacaktır. Devlet Planlama Teşkilatı “İl ve İlçelerin Sosyo-ekonomik Gelişmişlik Sıralaması” araştırmasını yaparken hem sosyal, hem de ekonomik gelişme konusunda belirleyici olan toplam 32 parametre kullanmıştır. Demografik, istihdam, eğitim, sağlık, sanayi, tarım, mali ve diğer refah göstergeleri olarak sıralanan 8 ana başlık altında 32 farklı ölçüt açısından bu değerlendirme ve sıralama yapılmaktadır. İşte bu sıralamada SİVRİHİSAR’ın ilçeler arasında sonlara doğru yer almasının anlamı ve bu ölçütlerde nerede bulunulduğu üzerinde düşünüldüğünde daha net anlaşılmaktadır.
DPT’nin yaptığı Sosyal ve Ekonomik Gelişmişlik Endeksi araştırmasında değerlendirmeye alınan gelişmişlik göstergeleri ana başlıklar altında aşağıda sıralanmıştır:
1. Demografik göstergeler: Toplam nüfus, toplam nüfusun şehirleşme oranı, yıllık ortalama nüfus artış hızı, nüfus bağımlılık oranı ve ortalama hane halkı büyüklüğü.
2. İstihdam göstergeleri: Sanayi, ticaret, ulaştırma, inşaat işkollarında ve mali kurumlar işkolunda çalışanların ayrı ayrı toplam istihdama oranı, ücretli çalışanların toplam istihdama oranı, ücretli çalışan kadınların toplam istihdama oranı, işverenlerin toplam istihdama oranı.
3. Eğitim göstergeleri: Okur-yazar nüfus oranı,
4. Sağlık göstergesi: Bebek ölüm oranı.
5. Sanayi göstergeleri: İmalat sanayi işyeri sayısı, İmalat sanayi yıllık çalışanlar ortalama sayısı, imalat sanayi kurulu güç kapasite miktarı, fert başına imalat sanayi elektrik tüketimi, fert başına imalat sanayi katma değeri.
6. Tarım göstergesi: Tarımsal üretim değerinin Türkiye içindeki payı.
7. Mali göstergeler: Banka şube sayısı, fert başına genel bütçe gelirleri, fert başına genel bütçe giderleri, genel bütçe gelirlerinin giderlere oranı, fert başına gelir vergisi, fert başına kurumlar vergisi, gelir ve kurumlar vergisinin Türkiye içindeki payı.
8. Diğer refah göstergeleri: Hane başına telefon abone sayısı, borulu su tesisatı bulunan konut oranı.
Aşağıdaki tabloda SİVRİHİSAR”ın bu göstergelerden seçilmiş 15 gösterge açısından bulunduğu sayısal değerler ve bu değerlerle 872 yerleşim birimi arasında kaçıncı sırada bulunduğu görülmektedir. SİVRİHİSAR ilçesi değeri 872 ilçe arasındaki Sosyo-ekonomik Göstergeleri:
Nüfus (kişi) 31.538 (436)
Şehirleşme Oranı (%) 33,48 (580)
Nüfus Artış Hızı (%o) (binde) -15,54 (738)
Nüfus Yoğunluğu (Nüfus/km2) 12 (834)
Nüfus Bağımlılık Oranı (%) 50,77 (680)
Ortalama Hane halkı Büyüklüğü (kişi) 3,79 (752)
Tarım Sektöründe Çalışanlar Oranı (%) 76,75 (390)
Sanayi Sektöründe Çalışanlar Oranı (%) 3,65 (467)
Hizmetler Sektöründe Çalışanlar Oranı (%) 19,60 (451)
İşsizlik Oranı (%) 2,75 (749)
Okur-yazar Oranı (%) 89,71 (178)
Bebek Ölüm Oranı (%o) (binde) 49,53 (200)
Fert Başına Genel Bütçe Geliri (bin TL) 69,304 (238)
Vergi Gelirlerinin Ülke İçindeki Payı (%) 0,00936 (335)
Tarımsal Üretimin Ülke İçindeki Payı (%) 0,15267 (207)
Bu tablo SİVRİHİSAR’ın geri kalmışlığının neden ve sonuçlarına ilişkin birçok ipucu vermektedir.
Okur-yazarlıktaki durum
Bir toplumun gelişmişlik göstergelerinden olmasının yanı sıra, yarına dair ümitleri besleyen bir göstergede okur-yazar insan varlığının oransal fazlalığıdır. SİVRİHİSAR için yapılan tespitlerde okuma-yazma oranının % 89,71 olduğu ortaya çıkmaktadır. Bu okur-yazarlık oranıyla SİVRİHİSAR 872 ilçe arasında 178. sırada yer almaktadır. Türkiye genelinde okur-yazar oranının son yıllardaki artışla %90’a, gelişmiş ilçelerde ise %95’e ulaştığı düşünüldüğünde ilçemizin bu konudaki ölçütlere yakın olduğu gözlemlenmektedir.
Nüfus azalması ve SİVRİHİSAR’ın Nüfusu
SİVRİHİSAR Nüfus Artış Hızı açısından yıllık binde -15,54 ile nüfusu azalan ilçeler arasında yer almaktadır. Bu oranla nüfus artış hızında 738. sırada yer almaktadır. Bu nüfus azalmasının sebebi ilçedeki geçinme olanaklarının darlığı ve ilçedeki iş sahalarının azlığının yanı sıra, eğitim ve sağlık konularında yaşanan sorunlar sebebiyle uzun bir zamandır insanların ilçeyi terk ediyor olmasıdır. Aynı nüfus azalmasının devam etmesi durumunda, Cumhuriyetin 100. yılını kutlayacağımız ve ülkemizin birçok alanda geldiği noktayı ifade etmesi açısından önemli bir dönüm noktası olan 2023 yılında SİVRİHİSAR’ın şu andaki nüfusunun yaklaşık %40 azalacağı projeksiyonu yapılabilir. Bu durumda 2023 yılında SİVRİHİSAR’ın şehir ve köyler dahil toplam ilçe nüfusunun 18,923 olacağını söyleyebiliriz.
İşsizlikteki durum ve gerçek işsizlik oranı
Yapılan tespitlerde SİVRİHİSAR’ın işsizlik oranı %2,75 olarak belirlenmiş ve bu oranla ilçeler arasında 749. sırada yer almıştır. Ancak bu oranın gerçek işsizliği yansıtmadığı ortadadır. Çünkü SİVRİHİSAR tarımsal yapıya dayalı bir görünüm arz etmesi sebebiyle gizli ve yapısal işsizlik olarak tanımlanan işsizlik türlerinin yoğun olduğu bir ilçedir.
Yapısal işsizlik, üretim araçlarının modernleşmesiyle atıl duruma düşen işsizleri ifade etmektedir. Herhangi bir ekonomik etkinlik alanından bir bölüm işgücünün çekilmesiyle toplam üretim miktarında hiçbir değişme olmaması ise burada gizli işsizlik var demektir. Gizli işsizlikte işgücü çalışır göründüğü halde, gerçekte elde edilmesi gereken verimliliğin altında çalışmaktadır. Örneğin bir çiftçi ailesinde çok küçük arazi ve hayvan varlığına rağmen ailedeki tüm çalışabilir bireylerin kendilerini “çiftçi” olarak tanımlamaları buna örnektir. Bu ve benzer ailelerde bireylerin bazılarının gizli işsiz olduğu açıktır. Bir ekonomide gizli işsizliğin nedeni, daha çok işgücü artışına uygun üretim kapasitesinin oluşturulamaması ve organizasyon yetersizliğidir. Az gelişmiş ilçelerde nüfusa oranla sermaye artış hızı daha düşüktür, bu sebeple gelişmemiş yerleşim yerlerinde dışarıdan müdahale edilmezse gizli işsizlik süreklilik kazanma eğilimindedir.
Yapısal ve gizli işsizleri hesaba kattığımızda SİVRİHİSAR’ın işsizlik oranının %25’ten az olmadığı tahmin edilebilir.
Başkasına Bağımlı Nüfusun Fazlalığı ve Fakirlik Kısır döngüsü
SİVRİHİSAR’ın verileri incelendiğinde anlamlı sonuçlar çıkarmamıza yarayan bir başka veri, ilçede Nüfus Bağımlılık Oranının oldukça yüksek olmasıdır. Nüfus Bağımlılık Oranı, 15-64 yaş grubundaki her yüz kişi için 0-14 yaş grubu ile 65 ve daha yukarı yaş grubundaki kişi sayısını ifade etmektedir. Yani Nüfus Bağımlılık Oranıyla ekonomik açıdan aktif olmayan ve tüketici durumda bulunan yaş grubu oranıdır. İlçemizde aktif olmayan ve tüketici durumda insan sayımızda oldukça fazladır.
SİVRİHİSAR’da Nüfus Bağımlılık Oranı %50,77 olup, bu oran ile Türkiye’de yüksek orana sahip 192. ilçe durumundadır. Nüfus bağımlılık oranı Türkiye genelinde %55’tir. Bir yerleşim yerinin gelişmişlik derecesi arttıkça nüfusun bağımlılık oranı düşmektedir. Buna paralel olarak gelişmiş ilçelerde işgücüne katılım oranı yükselmektedir. SİVRİHİSAR’ın bağımlılık oranının fazlalılığı iş imkânlarının azlığı ile birlikte ele alındığında fakirlik kısır döngüsünü oluşturan önemli nedenlerden birisi olarak göze çarpmaktadır.
Akademik ve bilimsel veriler ortada. Geri kalmışlığın üzerine süratle gidilip SİVRİHİSAR’IN makûs talihini değiştirmek için çok acil önlemler alınması gerekmektedir. Gündelik politikalarla, günü kurtarmakla bu işlerin olmayacağına, bilgili, planlı, programlı ve donanımlı insanlarla bu olayı çözeceğimize inanmaktayım. Proje, plan ve programlar uzun vadeli yapılmalı,”SİVRİHİSAR’ı kurtarma projesi” hazırlanmalı, her gelen yöneticide bu binanın inşaatına gerekli malzemeyi partizanlık yapmadan koymalıdır. Ata yadigârı toprakları gelecek nesillere daha verimli ve üretken bırakmak için bugünden bu işlere başlamak gerekmektedir.
SAYGILARIMLA Necmi GÜNAY
05072183066
YORUM YAZ
Bu habere yorumlar