Psikolojik dayanıklılık engelleri aşmayı kolaylaştırıyor!

Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Emine Akın Aytop, 3 Aralık Dünya Engelliler Günü dolayısıyla yaptığı değerlendirmede, psikolojik dayanıklılığın "özellikli bireylerin" (engelli bireylerin) yaşam kalitesini ve başarı kapasitesini nasıl artırdığını açıkladı.

Aytop, yüksek psikolojik dayanıklılığa sahip bireylerin zorluklarla karşılaştığında pes etmek yerine çözüm yolları ürettiğini, bu sayede sosyal başarıyı, yaşamdan keyif almayı ve üretken olma kapasitesini artırdığını vurguladı.

Psikolojik Dayanıklılığı Zedeleyen Riskler

Engellilik deneyiminin, bireyin mizacına ve çevresel faktörlere göre olumlu ya da olumsuz etkiler gösterebildiğine dikkat çeken Aytop, psikolojik dayanıklılığı zayıflatan başlıca riskleri sıraladı:

• Toplumsal Engeller: Toplumsal önyargılar, etiketlemeler ve ayrımcılığa maruz kalmak.

• Sosyal İzolasyon: Dışlanma ve yalnızlık hissi.

• Erişilebilirlik Sorunları: Eğitim, sağlık ve istihdam gibi imkanlara erişimde yaşanan zorluklar.

• Ailesel Tutumlar: Aşırı korumacı veya baskıcı aile ve çevre tutumlarının, bireyin bağımsızlık ve özgüven çabalarını engellemesi.

• Kayıp ve Yas Süreci: Sonradan engelli olan bireylerde gelişen kayıp, yas, umutsuzluk ve belirsizlik düşünceleri.

Bu faktörlerin; bireyin öz-saygısını, öz-değerini, yaşam doyumunu ve motivasyonunu olumsuz etkileyerek ruhsal sorunların (depresyon, kaygı) ortaya çıkmasını kolaylaştırdığı belirtildi.

Dayanıklılığı Artıran Kritik Faktörler

Uzman Klinik Psikolog Aytop, özellikli bireylerin psikolojik dayanıklılığını artıran temel kaynaklara odaklandı:

• Bireysel Kaynaklar: Öz-şefkat, öz-saygı, kendini kabul, anlam ve amaç arayışı.

• Aile Desteği: Sağlıklı iletişim, karşılıklı anlayış, değişen koşullara uyum ve bireyin kendini değerli hissetmesini desteklemek.

• Sosyal ve Toplumsal Destek: Yalnızlık hissini azaltan sosyal çevre desteği, erişilebilir fiziksel ortam ve zorbalık/ayrımcılığın azaltılması.

• Profesyonel Destek: Esneklik, farkındalık ve problem çözme becerilerini artıran yapılandırılmış psikoterapi ve destek grupları.

Günlük Yaşamda Dayanıklılığı Artırma Yolları

Özellikli bireylerin günlük hayatta uygulayabileceği somut adımlar:

• Duygusal Farkındalık: Zor duyguları tanıyıp, yargılamadan kabul etmek.

• Güçlü Yönlere Odaklanma: Sanatsal ve sportif faaliyetlerle, hobilerle ilgilenerek kendini ifade etmek.

• Rutin Oluşturma: Düzenli uyku, dengeli beslenme ve planlı bir gün gibi rutinlerle ruhsal dengeyi sağlamak.

• Küçük Hedefler: Gerçekçi ve küçük hedefler belirlemek içsel güveni artırır.

Ailelere Önemli Uyarı: Aşırı Korumacılıktan Kaçının

Aytop, ailelerin ve bakıcıların rolünün belirleyici olduğunu vurgulayarak şu önerileri getirdi:

• Bireyin engelliliğini kabul etmek, destekleyici bir tutum sergilemek ve güçlü yönlerine odaklanmak.

• Aşırı koruyucu tutumlardan kaçınmak, bireyin bağımsızlık kazanmasını ve problem çözme becerilerini geliştirmesini sağlar.

• Bireyin günlük yaşamda (kişisel bakım, ev işleri) sorumluluk almasına izin vermek, kontrol duygusunu ve dayanıklılığı güçlendirir.

Son olarak, psikolojik dayanıklılığın sadece bireysel çabayla sınırlı olmadığını, toplumun kapsayıcı ve çeşitliliği değerli gören bir atmosfer oluşturmasının da kritik önem taşıdığını sözlerine ekledi.